Historia parafii

Wąsosz Górny położony jest w odległości 35 km od Częstochowy, w północnej części województwa śląskiego, w powiecie kłobuckim, w gminie Popów. To wyjątkowo urocza miejscowość ze względu na malownicze ukształtowanie terenu, ciekawą i różnorodną roślinność, specyficzny mikroklimat, dziewicze zakątki w dolinie rzeki Warty, które czekają na pielgrzymów, wczasowiczów, kajakarzy i turystów.

Pierwsze udokumentowane wiadomości z 1136 roku mówią, że ,,...tereny Wąsosza wchodziły w skład arcybiskupstwa gnieźnieńskiego". Najstarsze kroniki informują, że Wąsosz był niegdyś miasteczkiem z niewielkim zamkiem obronnym, a jego mieszkańcy trudnili się garncarstwem. W "Liber Beneficiorum" Jana Łaskiego zapisano, że: "Wąsosz, wieś niegdyś królewska, miała kościół parafialny już przynajmniej na początku wieku XIV, albowiem akta konsystorza gnieźnieńskiego wspominają o nim od 1460 roku, jako o starym". Do parafii należały wtedy trzy wsie: Wąsosz, Więcki i Popów. Kilkakrotnie budowano nowe, drewniane kościoły. Fundatorami modrzewiowej świątyni byli właściciele wsi Antoni i Tekla Walewscy. Kościół ten spłonął 11 listopada 1841 roku. Pobudowano murowaną świątynię, którą konsekrowano 4 września 1858 roku. Do tego kościoła w latach 1934/37 ks. Wincenty Spirra dobudował nawę i prezbiterium. Po wojnie ks. Franciszek Bar odrestaurował kościół i położył nową polichromię. 17 września 1961 roku konsekracji dokonał bp Stefan Bareła.

23 kwietnia 1863 roku ziemia wąsoska skropiona została krwią 34 powstańców styczniowych, którzy pod dowództwem majora Aleksandra Lűtticha walczyli w okolicach Warowej Góry z przeważającymi siłami podpułkownika Smirnowa. Udało się rozpoznać 16 poległych powstańców. W setną rocznicę bitwy na mogile powstańczej odsłonięto wymowny pomnik "Gloria Victis". A po latach obok ustawiono "Krzyż Katyński".

W Wąsoszu Górnym leżącym nad zakolem lewego brzegu Warty, w głębokim jarze, o długości około 300 m, usytuowana jest Kalwaria. Jej dzieje sięgają 1934 roku, kiedy to ówczesny proboszcz parafii ks. Wincenty Spirra, na wzgórzach ustawił 14 krzyży - symbolizujących stacje Drogi Krzyżowej. Następnie zaczęto budowę kaplic. Wsie należące do parafii stawiały swoje kaplice-stacje, które poświęcono w pierwsza niedzielę lipca 1937 roku (do parafii Wąsosz należały wtedy również miejscowości z obecnej parafii Popów). W ten sposób powstała druga, poza kościołem Droga Krzyżowa w diecezji częstochowskiej, pierwsza była na jasnogórskich wałach. Przedwojenna Kalwaria wyglądała inaczej niż współczesna. W latach wojennych i powojennych nabożeństwa kalwaryjskie były zakazane. Kaplice uległy częściowemu zniszczeniu, niektóre zdewastowano, poginęły obrazy - całość przedstawiała wielką ruinę. Kiedy pasterzem diecezji częstochowskiej został biskup Stanisław Nowak zapadła decyzja o odbudowie Kalwarii. Proboszczem wąsoskiej parafii był wtedy ks. Zygmunt Pilarczyk. To on, wraz z parafianami podjął się odbudowy i rozbudowy Kalwarii. Pierwsze lata nie były łatwe. Komunistyczna władza nie dawała żadnego przydziału na konieczne materiały budowlane. Mimo trudności prace postępowały, remontowano i budowano nowe kaplice, które uroczyście poświęcone zostały w niedzielę 4 lipca 1993 roku przez metropolitę częstochowskiego abp Stanisława Nowaka. Dokonano zmiany kierunku odprawiania nabożeństw pasyjnych oraz powiększono do takiej liczby kaplic Drogi Krzyżowej, że można rozpamiętywać wszystkie etapy męki Pana Jezusa od Wieczernika do Ogrójca, Drogi Pojmania, Drogi Sądów i Drogi Krzyżowej wraz z tajemnicami zmartwychwstania, wniebowstąpienia i chwały Chrystusa w niebie. Kapliczki wąsoskiej Kalwarii budowane są z kamienia, cegły i drewna. Czasem w jednej łączone są wszystkie materiały. Przeważają kapliczki murowane, naziemne zwane domkowymi. Niektóre urzekają swoją prostota, wręcz zwyczajnością. Nie brak też rozwiązań pośrednich, charakteryzujących się interpretacją wzorów wywodzących się ze współczesnej architektury budowlanej czy naśladującej antyczne budowle. Kalwaria w Wąsoszu Górnym o każdej porze roku ma swój niepowtarzalny urok. Kolejne kaplice-stacje wyłaniają się spośród drzew jak teatry wyobraźni, wyspy ciszy i kontemplacji, są klejnotem wiary, obyczajowości i działalności artystycznej człowieka ukierunkowanej na chwałę Boga, a także na poszanowanie przyrody. Wiosną wśród delikatnie budzącej się do życia roślinności wyraźnie podziwiać można architekturę kapliczek rozrzuconych w wyrzeźbionym ręką Stwórcy terenie. Latem Kalwaria rozbłyskuje kolorami pełnego słońca, krystalicznym powietrzem i intensywną zielenią. Jesienią roślinność oferuje całą gamę barw, a w porze zimowej blask słońca zderza się z bielą śniegu zalegającego wszędzie. W wąsoskiej Kalwarii są 33 kaplice, to liczba symbolizująca przeżyte na ziemi lata Syna Bożego. Kaplice: "Jezusa Frasobliwego" i "Adoracji Baranka" są charakterystyczne tylko dla tej Kalwarii. W 2012 roku pewna rodzina odbudowała przedwojenną, zrujnowaną kapliczkę, którą poświęcono "Znalezieniu Krzyża przez św. Helenę".

Nie ma tajemnicy Kalwarii bez stojącej pod krzyżem Syna Matki. W wąsoskiej świątyni w ołtarzu głównym od wieków króluje piękny obraz Matki Boskiej Pocieszenia. Jest to najcenniejszy zabytek kościoła, który pochodzi z końca XVI wieku. Na malowidło nałożona jest metalowa sukienka i korony, które ofiarował Matce Bożej 15 sierpnia 1693 roku ks. Jan Różański. Obraz został odnowiony w 2011 r. przez śp. proboszcza Krzysztofa Jeziorowskiego.

Każdego roku w pierwszą niedzielę lipca pod przewodnictwem Metropolity Częstochowskiego odprawiane jest nabożeństwo Dróżek Pana Jezusa i udzielany specjalny odpust jerozolimski oraz rozdawany chlebek kalwaryjski. Poprzedza je uroczysta Eucharystia sprawowana w świątyni. Nadwarciańska Kalwaria zaprasza do chodzenia za Jezusem drogami Jego męki, a Pani Wąsosza wychowuje i pociesza serca wszystkich, którzy tu przybywają.

Drogę Krzyżową można odprawić samemu, indywidualnie. Pomoże w tym dobre oznakowanie Kalwarii wykonane pod koniec 2009 roku, staraniem proboszcza ks. Krzysztofa Jeziorowskiego. Jako duchowy przewodnik może każdemu pątnikowi służyć modlitewnik autorstwa abp. Stanisława Nowaka ,,Będą patrzeć na Tego, którego przebili". Zorganizowane grupy powinny nawiedzić wąsoskie sanktuarium, w którym od wieków króluje Matka Boska Pocieszenia. W kiosku "U św. Rafała" pielgrzymi mogą zakupić modlitewniki, religijne książki, obrazki, foldery itp. Śp. ks. Krzysztof Jeziorowski odniósł wielkie zasługi w szerzeniu kultu kalwaryjskiego.

Dziełem obecnego ks. proboszcza Tomasza Gila jest kaplica przedpogrzebowa (poświęcona dn. 03.07.2016 r.), rewitalizacja obiektów parafialnych, m. in. ołtarza głównego, a także poświęcenie i udostępnienie wiernym relikwii św. Perpetuy i Felicyty.